तलाठी नोंदीतील खातेदाराचे नाव दुरुस्ती: प्रक्रिया आणि कार्यवाही

तलाठी नोंदीतील खातेदाराचे नाव दुरुस्ती: संपूर्ण माहिती आणि प्रक्रिया

परिचय

महाराष्ट्रात शेतजमीन किंवा मालमत्तेच्या नोंदी 7/12 उताऱ्यावर आणि इतर तलाठी कागदपत्रांवर आधारित असतात. या नोंदीत खातेदाराचे नाव, जमिनीचे क्षेत्र, हक्क आणि इतर माहितीचा समावेश असतो. काहीवेळा, मानवी चूक, कागदपत्रांमधील त्रुटी किंवा इतर कारणांमुळे खातेदाराचे नाव चुकीचे नोंदवले जाऊ शकते. अशा परिस्थितीत, खातेदाराला आपल्या मालमत्तेच्या मालकी हक्कावर परिणाम होऊ नये म्हणून ही चूक दुरुस्त करणे आवश्यक आहे.

तलाठी स्तरावर खातेदाराचे नाव दुरुस्त करण्याची प्रक्रिया ही महाराष्ट्र जमीन महसूल अधिनियम, 1966 (MLRC) अंतर्गत कलम 155 नुसार नियंत्रित केली जाते. ही प्रक्रिया सामान्य नागरिकांसाठी उपलब्ध आहे आणि योग्य कागदपत्रांसह अर्ज केल्यास ती सहज पूर्ण होऊ शकते. या लेखात, आपण खातेदाराचे नाव दुरुस्तीचे महत्त्व, प्रक्रिया, आवश्यक कागदपत्रे, फायदे, सामान्य प्रश्न आणि गैरसमज याबद्दल सविस्तर माहिती घेऊ.

खातेदाराचे नाव दुरुस्ती म्हणजे काय?

खातेदाराचे नाव दुरुस्ती म्हणजे 7/12 उतारा, 8अ उतारा किंवा इतर तलाठी नोंदींमध्ये नोंदवलेल्या मालकाच्या नावात चूक असल्यास ती सुधारण्याची प्रक्रिया. उदाहरणार्थ, नावाची स्पेलिंग चूक, चुकीचे नाव नोंदवणे, किंवा वारस नोंदीदरम्यान चुकीची माहिती नोंदवणे यासारख्या त्रुटी दुरुस्त केल्या जातात. ही प्रक्रिया खातेदाराच्या मालकी हक्काची कायदेशीर वैधता सुनिश्चित करते आणि भविष्यातील गुंतागुंत टाळते.

उदाहरणार्थ, जर 7/12 वर "रामचंद्र पाटील" ऐवजी "रामचंद पाटील" असे नाव नोंदवले गेले असेल, तर ही किरकोळ चूक दुरुस्त करणे आवश्यक आहे. त्याचप्रमाणे, जर चुकीच्या व्यक्तीचे नाव नोंदवले गेले असेल, तर ती गंभीर चूक मानली जाते आणि ती तातडीने दुरुस्त करावी लागते.

खातेदाराचे नाव दुरुस्तीची प्रक्रिया

तलाठी स्तरावर खातेदाराचे नाव दुरुस्त करण्यासाठी खालील पायऱ्या अवलंबाव्या लागतात. ही प्रक्रिया पारदर्शक आणि कायदेशीर आहे, परंतु यशस्वी अंमलबजावणीसाठी योग्य कागदपत्रे आणि प्रक्रियेचे पालन करणे आवश्यक आहे.

1. चुकीच्या नोंदीची पडताळणी: सर्वप्रथम, खातेदाराने 7/12 उतारा, 8अ उतारा किंवा इतर संबंधित नोंदी तपासाव्यात. चुकीचे नाव, स्पेलिंग किंवा इतर त्रुटी नोंदवून ठेवाव्यात. यासाठी तलाठी कार्यालयातून किंवा ऑनलाइन पोर्टलद्वारे (जसे की महाभूमी) उतारे मिळवता येतात.
2. अर्ज सादर करणे: खातेदाराने तलाठी कार्यालयात किंवा तहसील कार्यालयात लेखी अर्ज सादर करावा. हा अर्ज महाराष्ट्र जमीन महसूल अधिनियम, 1966 च्या कलम 155 अंतर्गत दुरुस्तीसाठी असावा. अर्जात खालील माहिती असावी:
   • खातेदाराचे पूर्ण नाव आणि पत्ता
   • जमिनीचा तपशील (गट नंबर, गाव, तालुका)
   • चुकीच्या नावाचा तपशील आणि योग्य नाव
   • चूक कशी आणि कधी झाली याचे कारण (शक्य असल्यास)
3. आवश्यक कागदपत्रे जोडणे: अर्जासोबत आवश्यक कागदपत्रे जोडावी लागतात. याबद्दल पुढील विभागात सविस्तर माहिती दिली आहे.
4. तलाठ्याकडून चौकशी: अर्ज प्राप्त झाल्यावर, तलाठी संबंधित नोंदी आणि कागदपत्रांची पडताळणी करते. यामध्ये गावातील सरपंच, पोलिस पाटील किंवा इतर स्थानिक व्यक्तींशी चर्चा केली जाऊ शकते. तलाठी गावात जाऊन प्रत्यक्ष तपासणीही करू शकतो.
5. नोंदणी आणि फेरफार: जर तलाठ्याला अर्ज आणि कागदपत्रे योग्य वाटली, तर तो फेरफार रजिस्टरमध्ये नोंद घेतो. यानंतर, सर्व संबंधित पक्षांना नोटीस पाठवली जाते, जेणेकरून त्यांना आक्षेप नोंदवण्याची संधी मिळेल.
6. आक्षेप आणि सुनावणी: जर कोणी आक्षेप नोंदवला, तर तहसीलदार स्तरावर सुनावणी आयोजित केली जाते. यामध्ये सर्व पक्षांचे म्हणणे ऐकून निर्णय घेतला जातो.
7. अंतिम मंजुरी: आक्षेप नसल्यास किंवा सुनावणीनंतर निर्णय झाल्यास, तलाठी नोंदी दुरुस्त करतो आणि नवीन 7/12 उतारा तयार केला जातो. ही प्रक्रिया साधारणतः 15 ते 30 दिवसांत पूर्ण होते, परंतु जटिल प्रकरणांमध्ये यापेक्षा जास्त वेळ लागू शकतो.
8. ऑनलाइन अद्ययावत: दुरुस्ती केल्यानंतर, नोंदी महाभूमी पोर्टलवर ऑनलाइन अद्ययावत केल्या जातात, ज्यामुळे खातेदाराला कधीही आणि कुठेही उतारे मिळवता येतात.

ही प्रक्रिया पारदर्शकपणे पार पाडण्यासाठी खातेदाराने तलाठी किंवा तहसील कार्यालयाशी नियमित संपर्क ठेवावा.

[](https://maharashtracivilservice.org/janpith?start=201)

आवश्यक कागदपत्रे

खातेदाराचे नाव दुरुस्ती करण्यासाठी खालील कागदपत्रे अर्जासोबत सादर करावी लागतात. ही कागदपत्रे प्रकरणानुसार बदलू शकतात, परंतु सामान्यपणे खालील कागदपत्रांची आवश्यकता असते:

• अर्ज पत्र: खातेदाराने स्वतःच्या सहीसह लेखी अर्ज.
• 7/12 उतारा: चुकीचे नाव असलेला सध्याचा 7/12 उतारा.
• 8अ उतारा: जमिनीच्या हक्कांचा तपशील असलेला उतारा.
• ओळखपत्र: आधार कार्ड, पॅन कार्ड, मतदार ओळखपत्र किंवा इतर शासकीय ओळखपत्र.
• नावाचा पुरावा: जन्म प्रमाणपत्र, शाळेचे प्रमाणपत्र, पासपोर्ट किंवा इतर कागदपत्र ज्यावर योग्य नाव आहे.
• खरेदीखत किंवा वारस दस्त: जर जमीन खरेदी केलेली असेल किंवा वारसामार्फत मिळाली असेल, तर संबंधित दस्त.
• प्रमाणपत्र: गावातील सरपंच किंवा पोलिस पाटलाचे प्रमाणपत्र (काही प्रकरणांमध्ये).
• शपथपत्र: खातेदाराने नाव दुरुस्तीच्या कारणासह शपथपत्र सादर करावे.
• फोटो: खातेदाराचा पासपोर्ट आकाराचा फोटो (काहीवेळा आवश्यक).

ही कागदपत्रे सादर करताना त्यांच्या प्रती नोटरीद्वारे प्रमाणित करून घ्याव्यात. तसेच, तलाठी कार्यालयातून अतिरिक्त कागदपत्रांची मागणी झाल्यास ती पूर्ण करावी.

नाव दुरुस्तीचे फायदे

खातेदाराचे नाव दुरुस्त करण्याचे अनेक फायदे आहेत, जे खालीलप्रमाणे आहेत:

• कायदेशीर वैधता: योग्य नाव नोंदवल्याने मालकी हक्क कायदेशीररित्या वैध ठरतो, ज्यामुळे भविष्यातील वाद टाळता येतात.
• बँक कर्ज आणि अनुदान: चुकीचे नाव असल्यास बँक कर्ज, पीक कर्ज किंवा शासकीय अनुदान मिळण्यात अडचणी येऊ शकतात. दुरुस्तीनंतर या सुविधा सहज उपलब्ध होतात.
• जमीन व्यवहार: जमीन विक्री, हस्तांतरण किंवा वारस नोंदीसाठी योग्य नाव असणे आवश्यक आहे. दurustीमुळे हे व्यवहार सुलभ होतात.
• पारदर्शकता: ऑनलाइन नोंदी अद्ययावत झाल्याने मालमत्तेची माहिती कधीही आणि कुठेही उपलब्ध होते.
• मानसिक शांती: चुकीच्या नोंदीमुळे निर्माण होणारा तणाव आणि अनिश्चितता दुरुस्तीनंतर कमी होते.

सामान्य प्रश्न आणि गैरसमज

खातेदाराचे नाव दुरुस्ती प्रक्रियेबाबत अनेक प्रश्न आणि गैरसमज सामान्य नागरिकांमध्ये असतात. यापैकी काही प्रमुख प्रश्न आणि त्यांची उत्तरे खाली दिली आहेत:

1. नाव दुरुस्ती किती वेळात पूर्ण होते?

सामान्यतः, जर सर्व कागदपत्रे योग्य असतील आणि कोणतेही आक्षेप नसतील, तर ही प्रक्रिया 15 ते 30 दिवसांत पूर्ण होते. जटिल प्रकरणांमध्ये किंवा सुनावणी आवश्यक असल्यास यापेक्षा जास्त वेळ लागू शकतो.

2. नाव दुरुस्तीसाठी किती खर्च येतो?

तलाठी स्तरावर दुरुस्तीसाठी नाममात्र शुल्क आकारले जाते, जे साधारणतः 100 ते 500 रुपये असू शकते. तथापि, कागदपत्रे तयार करण्यासाठी वकील किंवा नोटरी शुल्क अतिरिक्त लागू शकते.

3. जर कोणी आक्षेप नोंदवला तर काय होते?

आक्षेप नोंदवल्यास तहसीलदार स्तरावर सुनावणी आयोजित केली जाते. सर्व पक्षांचे म्हणणे ऐकून तहसीलदार निर्णय घेतात. हा निर्णय अंतिम मानला जातो, परंतु त्याला उच्च न्यायालयात आव्हान देता येते.

4. ऑनलाइन अर्ज करता येतो का?

सध्या, महाराष्ट्रातील काही तालुक्यांमध्ये ऑनलाइन अर्जाची सुविधा उपलब्ध आहे (उदा., महाभूमी पोर्टलद्वारे). तथापि, बहुतांश प्रकरणांमध्ये तलाठी कार्यालयात प्रत्यक्ष अर्ज करावा लागतो.

5. गैरसमज: नाव दुरुस्तीमुळे मालकी हक्क बदलतो.

हा एक सामान्य गैरसमज आहे. नाव दुरुस्ती केवळ नोंदीतील त्रुटी सुधारते, मालकी हक्कावर त्याचा परिणाम होत नाही. उदाहरणार्थ, जर जमीन तुमच्या नावावर असेल, तर दुरुस्तीमुळे ती कोणाच्याही नावावर हस्तांतरित होत नाही.

निष्कर्ष

तलाठी नोंदीतील खातेदाराचे नाव दुरुस्ती ही एक महत्त्वपूर्ण आणि आवश्यक प्रक्रिया आहे, जी खातेदाराच्या मालकी हक्काची कायदेशीर वैधता सुनिश्चित करते. ही प्रक्रिया महाराष्ट्र जमीन महसूल अधिनियम, 1966 च्या कलम 155 अंतर्गत नियंत्रित आहे आणि ती पारदर्शकपणे पार पाडली जाते. योग्य कागदपत्रे आणि प्रक्रियेचे पालन केल्यास ही दुरुस्ती सहज आणि जलद होऊ शकते.

सामान्य नागरिकांना ही प्रक्रिया समजावी आणि त्यांना त्यांच्या हक्कांची जाणीव व्हावी, यासाठी हा लेख सोप्या भाषेत लिहिण्यात आला आहे. जर तुमच्या 7/12 उताऱ्यावर किंवा इतर नोंदींमध्ये खातेदाराचे नाव चुकीचे असेल, तर विलंब न करता तलाठी कार्यालयाशी संपर्क साधा आणि दुरुस्ती प्रक्रिया सुरू करा. ही छोटी पायरी तुमच्या मालमत्तेच्या सुरक्षिततेसाठी आणि भविष्यातील गुंतागुंती टाळण्यासाठी खूप महत्त्वाची आहे.

अधिक माहितीसाठी, तुम्ही स्थानिक तलाठी कार्यालय, तहसील कार्यालय किंवा महाभूमी पोर्टलला भेट देऊ शकता. तुमच्या मालमत्तेच्या नोंदी नेहमी अद्ययावत आणि योग्य ठेवा, जेणेकरून तुम्हाला कोणत्याही कायदेशीर अडचणींचा सामना करावा लागणार नाही.

संदर्भ: महाराष्ट्र जमीन महसूल अधिनियम, 1966; महाभूमी पोर्टल; स्थानिक तलाठी कार्यालय मार्गदर्शन.